به مناسبت سالروز ربوده شدن امام موسی صدر ۳۶ سال سایه ابهام بر پرونده «امام تقریب»
جواد نوائیان رودسری- حدود دوسال قبل، «رباب صدر»، خواهر امام موسی صدر در مصاحبه ای با شبکه المیادین گفته بود:«آنها[مقامات لیبی] در سال های اخیر مایل بودند به توافقی با ما دست پیدا کنند که ما آن را نمی پذیرفتیم. آنها پیشنهاد پرداخت پول در مقابل مختومه شدن پرونده ناپدید شدن امام موسی صدر را مطرح کردند. آنها بارها تماس گرفتند ولی ما پیشنهاد را رد کردیم، ما پول پرست نیستیم» برای بنیانگذار تقریب در خاورمیانه چه اتفاقی روی داده است که مسئولان لیبی و اطرافیان قذافی، به منظور مختومه کردن پرونده وی، این گونه دست و پا می زدند؟ با گذشت سی وشش سال از ربوده شدن امام موسی صدر در لیبی، ماجرای ربوده شدن و فرجام او همچنان در هاله ای از ابهام است.
سقوط دیکتاتوری قذافی و تغییر نظام سیاسی لیبی، نه تنها از ابهام های این پرونده نکاسته، بلکه باعث به وجود آمدن ابهامات جدیدی در این پرونده پیچیده ۳۶ ساله شده است.
امام موسی صدر، در شهریورماه سال ۱۳۵۷، طی بازدید از کشور لیبی و دیدار با معمر قذافی، ناپدید شد. با وجود صحنه سازی های فراوان دستگاه اطلاعاتی قذافی و تلاش های گسترده برای تطهیر مقامات لیبی، دیکتاتور لیبی و دولتمردانش، متهمان اصلی این پرونده بودند.
با این حال قذافی مدت ها اصرار داشت که نقشی در این ماجرا نداشته و امام موسی صدر لیبی را به مقصد رم ترک کرده است.
این ادعا، همان زمان، توسط مقامات قضایی ایتالیا رد و قذافی دوباره به متهم ردیف اول پرونده، تبدیل شد. از آن زمان به بعد شایعات درباره این ماجرا، یکی پس از دیگری منتشر شد؛ شایعاتی که گاه بر ادامه حیات امام موسی صدر دلالت می کردند و گاه بر شهادت او.
اظهاراتی درباره احتمال شهادت
از معروف ترین اظهاراتی که به شهادت امام موسی صدر اشاره می کند، سخنان «عبدالمنعم الهونی» است. «الهونی»، یکی از مقامات بلندپایه سیاسی در حکومت معمر قذافی بود که به دلیل اختلاف با دیکتاتور لیبی، از این کشور گریخت. وی، پس از فرار، در مصاحبه ای جنجالی، برخی از جنایات قذافی را افشا کرد.
«الهونی» در همین مصاحبه مدعی شد از یکی از بستگان خود به نام سرهنگ «نجم الدین الیازجی»، افسر نیروی هوایی لیبی، شنیده است که قذافی پس از مشاجره لفظی با امام موسی صدر، وی را به شهادت رساند و پیکر او را با هواپیمایی که هدایت آن برعهده «الیازجی» بوده ، برای دفن به منطقه «سبها» در جنوب لیبی منتقل کرد. مورد دیگر در همین زمینه، ادعایی بود که فردی به نام «دکتر کنی» در مصاحبه با یکی از سایت های اینترنتی مطرح کرد. وی مدعی شد که پس از ناپدید شدن امام موسی صدر، از طرف شاه معدوم مأمور کسب اطلاع در این باره شده و در تماس با افسران اطلاعاتی مصر دریافته است که مزدوران قذافی، پیکر امام موسی صدر را پس از شهادت، با بستن یک جسم سنگین، به قعر دریا فرستاده اند. با این حال، هیچ کدام از این ادعاها با ارائه مستندات قرین نبود و نمی توانست محل اعتماد باشد.
اظهاراتی درباره تداوم حیات
اخبار مربوط به ادامه حیات امام موسی صدر، از نخستین ماه های ربوده شدن او در لیبی منتشر شده است. تاریخ انتشار این اخبار را می توان به دو دوره زمانی پیش و پس از سال ۱۳۷۶ش تقسیم کرد.
معروف ترین خبری که درباره حیات امام موسی صدر پیش از سال ۱۳۷۶ش، منتشر شد، گزارش پزشکی پاکستانی بود، که در مصاحبه ای با روزنامه «الحوادث»، چند ماه پس از ماجرای ربوده شدن، مدعی شد که امام موسی صدر را در یکی از زندان های لیبی دیده و مداوا کرده است. خبر دیگر مربوط به «کیخیا» رئیس سازمان اطلاعات و امنیت قذافی بود که از لیبی فرار کرده بود.
وی در مصاحبه ای با روزنامه «الشرق الاوسط»، بر زنده بودن امام موسی صدر تأکید کرد. «کیخیا» حتی زندانی را که امام موسی صدر در آن محبوس بود، معرفی کرد، اما نتوانست مستنداتی در این باره ارائه کند. پس از سال ۱۳۷۶ش نیز اطلاعات دیگری درباره تداوم حیات امام موسی صدر منتشر شد که احتمال زنده بودن او را تقویت می کرد. «علی خرم»، نخستین کاردار ایران در لیبی، در مصاحبه ای که بعدها با یک سایت اینترنتی داشت، این نکته را عنوان کرد که بر اساس تحقیقات او، امام موسی صدر دست کم تا سال ۱۳۵۹ش در زیرزمین کاخ «عزیزیه» طرابلس زنده بوده است؛ کاخی که در حملات هوایی ناتو به لیبی، در سال ۱۳۹۰ش، به شدت بمباران شد. از طرف دیگر، «جبهه نجات ملی لیبی»، در گزارشی که در اواخر سال ۱۳۷۶ش منتشر کرد، مدعی شد که تعدادی از زندانیان عضو این گروه، کمی پیش از آزادی، امام موسی صدر را در زندان ابوسلیم شهر طرابلس مشاهده کرده اند. در همان سال خبری منتشر شد که در آن ادعا شده بود، فیلمی کوتاه از امام موسی صدر در حال عبور از میان نگهبانان زندان به دست برادر ایشان، مرحوم آیت ا…سیدرضا صدر رسیده است. با این حال این فیلم هیچ گاه به صورت عمومی انتشار نیافت.
جدی ترین اظهاراتی که خبر حیات امام موسی صدر را تقویت می کرد، سخنان جمعی از زندانیان زندان ابوسلیم بود که در سال ۲۰۰۲م ، در پی فشارهای بین المللی بر حکومت قذافی، از زندان آزاد شدند. تعدادی از این زندانیان، که مدت حبس آن ها ۱۸ تا ۳۰ سال بود، اظهار داشتند که تا قبل از ماه رمضان سال ۲۰۰۱م، با امام موسی صدر در زندان ابوسلیم دیدار و حتی گفت وگو کرده اند، اما مأموران امنیتی او را به نقطه نامعلومی انتقال داده اند. این اظهارات احتمال زنده بودن امام موسی صدر را تقویت می کرد. همچنین اظهارات یک مقام سابق حکومت قذافی، مبنی بر زنده بودن امام موسی صدر، در مردادماه سال ۱۳۸۸ش، با سخنان «سامی المصراطی»، یکی از فعالان انقلاب لیبی، درباره انتقال امام موسی صدر به نقطه ای نامعلوم با یک هواپیمای کوچک، تکمیل شد. «عبدا… مسعود الحرسی»، یکی از مبارزان اهل لیبی، اوایل شهریورماه سال ۱۳۹۰ش، از زنده بودن امام موسی صدر و عباس بدرالدین(خبرنگار همراه او) خبر داد و مدعی شد آن ها در منطقه «سبها» در جنوب لیبی، زندانی شده اند. در همان حال «عبدالمجید منصور»، عضو جبهه نجات قبایل «بتو» در لیبی، مدعی شد که تعدادی از زندانیان سیاسی در سال ۱۹۹۲م، امام موسی صدر را در زندان منطقه «سبها» مشاهده کرده اند.
راه طولانی تا دستیابی به حقیقت
تعدد اظهارات و تناقضی که گاه در آن ها مشاهده می شود، پرونده ربوده شدن امام موسی صدر را هر روز پیچیده تر می کند. باوجود تلاش های گسترده انجام شده، بسیاری از مسائل این پرونده، هنوز لاینحل باقی مانده است. انتظار این بود که با سرنگونی دیکتاتوری قذافی، فرجام این پرونده آشکار شود، اما بروز شورش های قبیله ای گسترده در لیبی و به هم ریختن اوضاع سیاسی، اجتماعی و امنیتی این کشور، دستیابی به حقیقت را دشوار کرده است.
فرازهایی از این نوشتار
امام موسی صدر، در شهریورماه سال ۱۳۵۷، طی بازدید از کشور لیبی و دیدار با معمر قذافی، ناپدید شد.
«الهونی» [از مقامات حکومت قذافی] مدعی شد که قذافی پس از مشاجره لفظی با امام موسی صدر، وی را به شهادت رساند و پیکر او را برای دفن به منطقه «سبها» در جنوب لیبی منتقل کرد.
«کیخیا» رئیس سازمان اطلاعات و امنیت قذافی بود که از لیبی فرار کرده بود. وی در مصاحبه ای با روزنامه «الشرق الاوسط»، بر زنده بودن امام موسی صدر تأکید کرد
جمعی از زندانیان زندان ابوسلیم اظهار داشتند که تا قبل از ماه رمضان سال ۲۰۰۱م، با امام موسی صدر در زندان ابوسلیم دیدار و حتی گفت وگو کرده اند.
«عبدا… مسعود الحرسی»، یکی از مبارزان اهل لیبی، اوایل شهریورماه سال ۱۳۹۰ش، مدعی شد امام موسی صدر و همراهانش در منطقه «سبها» در جنوب لیبی، زندانی شده اند.
نوشته شده توسط البرزگلستان در جمعه, ۱۱ مهر ۱۳۹۳ ساعت ۹:۱۵ ب.ظ
