مقاله:عناوین زنان درباری از دوره مغول ها تا قاجارها ✍️ قاسم خرمی
کدخبر:۶۰۱۹۳
البرز گلستان/
↙️ از بیگم خانم تا آغاننه:
⭕️ عناوین زنان درباری از دوره مغول ها تا قاجارها
✍️ قاسم خرمی
🧿 زنان صاحب منصب در تاریخ ایران قبل و بعد از اسلام، همیشه وجود داشته اند اما تقریبا از آغاز حکومت ایلخانان مغول، زنان درباری با برخی عناوین خاص مورد خطاب قرار می گرفتند که این اسامی و عناوین، تا حدی تعیین کننده موقعیت سیاسی و اجتماعی و طبقاتی آنان نیز به حساب می آمد. به عنوان مثال:
🔶 بیگم (مونث بیگ) :
این عنوان از زمان حکومت تیموریان باب شد و به زنان شاهزاده و یا دخترانی که در درون حرمسرا به دنیا می آمدند، گفته می شد( مثل گوهرشاد بیگم همسر شاهرخ تیموری و پریخان بیگم دختر شاه طهماسب صفوی)
🔶 خانم (مونث خان) :
این عنوان از زمان مغول ها رایج شد و به زنان و یا معشوقه های شاه گفته می شد که از خانواده سلطنتی نبودند( مثل گل بخت خانم همسر آقا محمدخان قاجار که از ایل ترکمن بود و سنبل خانم همسر فتحعلی شاه که از اسرای شهر کرمان بود)
🔶 نه نه :
به آندسته زنانی گفته می شد که در داخل حرمسرا، متصدی امور مهمی بودند. نه نه ها با همکاری خواجه ها، مدیریت امور داخلی حرمسراها را عهده دار بودند و مشکلات و تقاضاها را به شاه گزارش می کردند.
🔶 خاتون :
این عنوان از دوره سلجوقی ها مورد استفاده قرار گرفت و به زنان دارای مرتبه اجتماعی متوسط مثل زنان تجار و زمینداران گفته می شد. ( مثل ساراخاتون مادر اوزن حسن رئیس ایل آق قویونلو). در زمان صفویه بعضا به زنان صیغه ای شاه نیز خاتون گفته می شد.
🔶 کنیز:
به زنان خدمتکار در حرمسراهای شاهان گفته می شد. کنیزان کسانی بودند که یا بصورت برده خریداری می شدند و یا زنان و دخترانی بودند که از طوایف شکسته خورده به اسارت گرفته می شدند و در دربار شاه و یا منزل حکام خدمت می کردند.
🔶 آغا یا آغا باجی :
به همسران مسن تر شاهان قاجار گفته می شد. ( مثل آغاباجی همسر فتحعلی شاه قاجار )
🔶 نواب علیه:
به مادر شاهان قاجار گفته می شد
🔶 ملکه:
به مادر ولیعهد دوره قاجاریه و پهلوی گفته می شد. در دوره هخامنشیان برای ملکه از عنوان «مادرشاه» استفاده می کردند
🔶 ضعیفه و عورتینه:
به زنان طبقات پایین و ناشناس دوره قاجار گفته می شد
🔶 بانو:
اسم اساطیری و عنوان زنان خاندان انبیاء و شاهان ایران باستان بود. مثل بانو پورچیستا ( یعنی سرشار از دانایی) دختر زرتشت
🔶 شهبانو:
عنوان آندسته از زنان ایران باستان بود که خود به حکومت رسیده بودند مثل شهبانو پوراندخت (یعنی گل رخسار) که بعد از قتل خسروپرویز ساسانی مدت کوتاهی به شاهی رسید. البته به آتوسا ( یعنی مانند آتش) دختر کورش کبیر هم شهبانو می گفتند. فرح پهلوی هم از این عنوان احتمالا به این دلیل استفاده می کرد که تاجگذاری کرده بود و نایب السلطنه حکومت بود
🧿 در دوره قاجاریه به زنان دربار القاب دیگری مثل انیس الدوله، فخرالدوله و قدرت السلطنه نیز اعطا شد و بر همین اساس، از حقوق و مستمری هم برخوردار می شدند.
انتهای خبر
نوشته شده توسط البرزگلستان در سه شنبه, ۱۶ فروردین ۱۴۰۱ ساعت ۱۲:۲۷ ق.ظ
