کدخبر:۶۰۱۹۳

البرز گلستان/

↙️ از بيگم خانم تا آغاننه:
⭕️ عناوين زنان درباري از دوره مغول ها تا قاجارها

✍️ قاسم خرمي

? زنان صاحب منصب در تاريخ ايران قبل و بعد از اسلام، هميشه وجود داشته اند اما تقريبا از آغاز حكومت ايلخانان مغول، زنان درباري با برخي عناوين خاص مورد خطاب قرار مي گرفتند كه اين اسامي و عناوين، تا حدي تعيين كننده موقعيت سياسي و اجتماعي و طبقاتي آنان نيز به حساب مي آمد. به عنوان مثال:

? بيگم (مونث بيگ) :
اين عنوان از زمان حكومت تيموريان باب شد و به زنان شاهزاده و يا دختراني كه در درون حرمسرا به دنيا مي آمدند، گفته مي شد( مثل گوهرشاد بيگم همسر شاهرخ تيموري و پريخان بيگم دختر شاه طهماسب صفوي)

? خانم (مونث خان) :
اين عنوان از زمان مغول ها رايج شد و به زنان و يا معشوقه هاي شاه گفته مي شد كه از خانواده سلطنتي نبودند( مثل گل بخت خانم همسر آقا محمدخان قاجار كه از ايل تركمن بود و سنبل خانم همسر فتحعلي شاه كه از اسراي شهر كرمان بود)

? نه نه :
به آندسته زناني گفته مي شد كه در داخل حرمسرا، متصدي امور مهمي بودند. نه نه ها با همكاري خواجه ها، مديريت امور داخلي حرمسراها را عهده دار بودند و مشكلات و تقاضاها را به شاه گزارش مي كردند.

? خاتون :
اين عنوان از دوره سلجوقي ها مورد استفاده قرار گرفت و به زنان داراي مرتبه اجتماعي متوسط مثل زنان تجار و زمينداران گفته مي شد. ( مثل ساراخاتون مادر اوزن حسن رئيس ايل آق قويونلو). در زمان صفويه بعضا به زنان صيغه اي شاه نيز خاتون گفته مي شد.

? كنيز:
به زنان خدمتكار در حرمسراهاي شاهان گفته مي شد. كنيزان كساني بودند كه يا بصورت برده خريداري مي شدند و يا زنان و دختراني بودند كه از طوايف شكسته خورده به اسارت گرفته مي شدند و در دربار شاه و يا منزل حكام خدمت مي كردند.

? آغا يا آغا باجي :
به همسران مسن تر شاهان قاجار گفته مي شد. ( مثل آغاباجي همسر فتحعلي شاه قاجار )

? نواب عليه:
به مادر شاهان قاجار گفته مي شد

? ملكه:
به مادر وليعهد دوره قاجاريه و پهلوي گفته مي شد. در دوره هخامنشيان براي ملكه از عنوان «مادرشاه» استفاده مي كردند

? ضعيفه و عورتينه:
به زنان طبقات پايين و ناشناس دوره قاجار گفته مي شد

? بانو:
اسم اساطيري و عنوان زنان خاندان انبياء و شاهان ايران باستان بود. مثل بانو پورچيستا ( يعني سرشار از دانايي) دختر زرتشت

? شهبانو:
عنوان آندسته از زنان ايران باستان بود كه خود به حكومت رسيده بودند مثل شهبانو پوراندخت (يعني گل رخسار) كه بعد از قتل خسروپرويز ساساني مدت كوتاهي به شاهي رسيد. البته به آتوسا ( يعني مانند آتش) دختر كورش كبير هم شهبانو مي گفتند. فرح پهلوي هم از اين عنوان احتمالا به اين دليل استفاده مي كرد كه تاجگذاري كرده بود و نايب السلطنه حكومت بود

? در دوره قاجاریه به زنان دربار القاب دیگری مثل انیس الدوله، فخرالدوله و قدرت السلطنه نیز اعطا شد و بر همین اساس، از حقوق و مستمری هم برخوردار می شدند.

انتهای خبر