مقاله رسیده:تاوانی به نام استراحت جنگل / از مهندس بهزاد انگورج

کدخبر:۶۴۸۲۸

البرزگلستان/تاوانی به نام استراحت جنگل
ماهیت و خصیصه برنامه اجرایی جنگلداری کلاسیک، زمانی مکانی و بطئی و بلند مدت بود، به نحویکه چرخش برای برش های شیوه جنگل شناسی رایجِ تدریجی پناهی در دانگ واحد ۵ ساله و مدت ۲۰ ساله و در شیوه جنگل شناسی تک گزینی ساده، گردش و مدت دهساله و دوره ! جهت حصول و دستیابی به هدفگذاری های اصلاح ساختارِ جنگل های تحت پوشش طرح جنگلداری، مجموعا در هر دو شیوه با چند مدت پی در پی، بیش از یکصد سال تعریف شده بود، یادتان باشد اکنون در میانه راه، استراحت جنگل به جنگلداری تحمیل شد.
خودکفایی و احیای جنگل های مخروبه دو سیاست اتخاذی جامعه انقلابی بود و اجرای این سیاست ها، منجر به افزایش بهره برداری از جنگل ها شد و آحاد جامعه و مقامات مسئول، مسرور از چنین اقداماتی بودند.
مساحت جنگل های مخروبه در حدود ۶۰۰ هزار هکتار اعلام شد، در حالیکه مساحت جنگل های تحت پوشش طرح های جنگلداری، کمتر از ۴۰۰ هزار هکتار بود و به موازات تحولات جامعه، اختلال در روند اجرایی داشت، اما در هر حال از سوی متولیان امر برای تهیه و اجرای طرح و افزایش مساحت جنگل های تحت پوشش طرح خیز برداشته بودند و در مورد سطوحی از جنگل های واقع شده در حاشیه آبادی ها، تحت عنوان کمربند سبز و برای سطوحی دیگر، تحت عنوان طرح های احیایی و همچنین سطوحی تحت عنوان طرح های تبدیلی برنامه احیای جنگل را به اجرا گذاشته بودند.!
به طور مشخص هر سطحی که در پس از انقلاب و تا سال های قبل از دهه هفتاد تحت عملیات احیایی درآمد، سطوح کاشت نهال با قطع یکسره، از درخت و درختچه و بوته پاک و سپس در عرصه نهالکاری شد.
تصور اینکه چرا با وصف مساحت حدود ۴۰۰ هزار هکتار مساحت جنگل های تحت اجرای طرح در سال ۵۸ ،حجم بهره برداری در جنگل های شمال در سوابق حدود ۱،۲۵۰،۰۰۰ مترمکعب گزارش شد، باید علاوه بر حجم برداشت در قالب طرح جنگلداری، بر روی سه نکته اساسی مشتمل بر احیای جنگل های مخروبه – توسعه شبکه آب و برق به مقتضای توسعه اجتماعی- بهره برداری ملچ خشک در خارج از طرح ها به تبع بیماری تامل و مداقه داشت.
حجم برداشت در سال اجرایی ۵۹ – ۵۸ به میزان ۱،۲۵۱،۱۱۸مترمکعب بوده و در سال اجرایی ۷۴ -۷۳ به میزان ۱۹۳۶۱۸۰ مترمکعب افزایش یافته است و این روند افزایش تا حدودی به افزایش مساحت طرح ها ارتباط دارد که از مساحت ۴۰۰ هزار هکتار در سال اجرایی ۵۹ – ۵۸ به مساحت ۸۰۵۴۷۲ هکتار در سال اجرایی ۷۴ – ۷۳ رسید.
به همین جهت برای غیر متخصص ها سخت است بپذیرند که استراحت جنگل بدین نحو که از سال ۹۶ به اجرا گذاشته شد، تاوان سیاست خودکفایی و نحوه اجرای احیای جنگل های مخروبه بود، اما متخصص هاییکه در جریان اجرا بودند، با ملاحظه به جوان بودن دانش جنگلداری و لزوم تبعیت از یافته های جدید علمی، به سهولت می پذیرند، در اجرای جنگلداری نزدیک به طبیعت، باید متکی به زادآوری و توان تجدیدپذیری جنگل باشند و هرگز نباید در توده های طبیعی دارای توان تجدیدپذیری، عرصه جنگلی را از درختان و درختچه ها پاک و نهالکاری کنند و حتی در صورت موفقیت صددرصد در کاشت نهال، در جنگلِ طبیعی ! جنگلِ دست کاشت ناپایدار بجا بگذارند.
استراحت جنگل بدین لحاظ تاوان احیای جنگل های مخروبه بود که حتی به آحاد جامعه و مقامات مسئول به درستی گفته نشد، از مساحت حدود ۲ میلیون هکتاری جنگل های شمال، مساحتی در حدود ۳۴۱۱۰۱ هکتار از جنگل های تحت پوشش مناطق چهارگانه و با مجموع مساحت ذخیره گاه زیستکره – ذخیره های جنگلی – پارک های جنگلی – زباله دانی – جنگل های در اختیار نیروهای نظامی، در حدود ۵۰۰ هزار هکتار است و در حدود ۳۰۰ هزار هکتار از مناطق کوهستانی و همچنین مناطقی دارای مشکلات اجتماعی اقتصادی شدید تحت پوشش طرح قرار نگرفت.
به هر حال سطوح احیایی در حدود ۳۴۵۰۰۰ هکتار و حجم سرپای آن بیش از ۵۱ میلیون مترمکعب برآورد می شود و این نکته به همراه بکارگیری بیش از ۲۱۴۰ نیروی حفاظتی و نظارتی و پرداخت حقوق و دستمزد مکفی به آنها در طول ۵۰ سال در قالب تراز مالی طرح های جنگلداری، نقطه عطف چگونگی مدیریت علمی عملی جنگلداری در کشور است،
دریغ از شفاف سازی و تبیین خدمات ارائه شده به جنگل های هیرکانی ! چرا جنگل ها باید تاوان سعی و خطای سیاست گذاری های در جامعه را بدهد ؟.
طرح های جنگلداری خادمان زیادی داشت که دستشان از این دنیا کوتاه است و این روزهای از مدیریت جنگل ها را نمی بینند که اشتباهات گذشته را به صور دیگری تکرار می کنند و ما نیز زبانمان الکن و قلمان قاصر و ناتوان به بیان واقعیت های حفاظتی و حمایتی مدیریت علمی عملی جنگل در ۵۰ سال گذشته است.