چگونگی تشخیص خبر درست از نادرست

البرز گلستان /در نوامبر ۲۰۱۶ پژوهش‌گران دانشگاه استنفورد هشدار دادند که: بسیاری از دانشجویان آمریکا توانایی تشخیص «گزارش خبری»، «مقاله فنی» و «آگهی خبری» را از هم ندارند. این کمبود سواد رسانه‌ای می‌تواند پیامدهای ناگواری داشته باشد. چگونگی تشخیص خبر درست از نادرست را در اینجا ببینید:
اگر می‌خواهید توانایی خود را در تشخیص خبر درست از شایعه و خبرهای ساختگی تقویت کنید باید این ۵ پرسش را در هنگام خواندن خبر از خود بپرسید.
1- خبر را چه کسی نوشته است؟
در خبر درست همیشه نامی واقعی از یک خبرنگار یا روزنامه‌نگار واقعی، که قابل‌پیگیری باشد به‌عنوان مرجع و منبع خبر گفته می‌شود ولی در خبرهای ساختگی، شایعه یا تبلیغاتی، چنین چیزی وجود ندارد.
وقتی نام نویسنده یا گوینده‌ را در خبر می‌بینید حتماً سرگذشت او را نیز دنبال کنید. این‌گونه درمی‌یابید که آیا این «گزارش خبری» است و یک خبرنگار به‌قصد اطلاع‌رسانی آن را نوشته است یا یک «مقاله‌ی فنی» است که یک کارشناس مطلع از موضوع خبر، آن را نوشته است و یا اینکه چیز دیگری از قبیل تبلیغات، شایعه و یا خبر ساختگی است!
2- خبر چه چیزی می‌خواهد بگوید؟
خبر واقعی وقتی درباره موضوعی جنجالی باشد معمولاً آن را به نقل از منابع واقعیِ معتبر که قابل‌پیگیری باشند، می‌گوید. درحالی‌که خبر ساختگی منبع دروغین، نشانی اینترنتی ساختگی، عنوان کلی غیرقابل‌پیگیری، و یا با استناد به مطالب مشابه غلط‌انداز دیگر می‌گوید که با اندکی کندوکاو و ژرف‌نگری، نادرستی آن قابل‌تشخیص است.
3- خبر چه زمانی منتشر شده است؟
حتماً به تاریخ انتشار خبر دقت کنید اگر به کلمه‌های «خبر فوری» در خبر برمی‌خورید بیشتر دقت کنید زیرا احتمال ساختگی بودن یا تبلیغاتی بودن آن بیشتر است.
4- خبر در کجا منتشر شده است؟
خبر درست و مهم، حتماً در خبرگزاری‌ها و وبگاه‌های مشهورِ دارای اعتبار نیز منتشر می‌شود.
اگر خبر را برای نخستین بار در شبکه‌های اجتماعی می‌بینید باید پیش از بازنشر و فرستادن آن برای دیگران، تلاش کنید تا درستی آن را بیازمایید.
5- از خواندن خبر چه احساسی به شما دست می‌دهد؟
خبر ساختگی مثل همه‌ی تبلیغات دیگر برای برانگیختن احساس شما طراحی شده است. پس اگر با خواندن خبری بسیار ناراحت شدید، دِرَنگ کنید و نفس عمیقی بکشید. ادعایی که در خبر وجود دارد را دست کم در سه خبرگزاری و یا رسانه‌ی معتبر تحقیق کنید و سپس تصمیم بگیرید که خبر را ساختگی یا واقعی به حساب آورید. نباید همه چیز را زود باور کرد. هیچ چیزی بهتر از تفکر انتقادی در روبرو شدن با خبر نیست.
اگر ۵ پرسش بالا را در خواندن خبرها رعایت کنید به‌تدریج سواد رسانه‌ای خود را افزایش می‌دهید.
عادتِ فوروارد كردن مطالبي كه به دستمان می‌رسد را به حداقلِ ممكن برسانيم و اگر حوصله‌ی ارزيابي مطلبي را نداریم، «چرخه‌ی اخبارِ نامعتبر» را با فوروارد نکردن آن خبر قطع کنیم.
اگر توان ارزيابي نداريم از فوروارد كردن مطالب پرهيز كنيم، علی‌الخصوص «ويس»هاي ادعائي افرادِ گوناگون را كه تشخيص صحت‌وسقم آن نزديك به صفر است.
@manoresane