رازهای سوپر استار شعبده‌بازی ایران
«شعبده‌بازان انسان‌های ماورایی نیستند، بلکه آنها افرادی‌اند که می‌دانند چگونه با به‌کارگیری علم فیزیک، شیمی، ریاضی و روانشناسی، ذهن مخاطب خود را کنترل و آنها را غافلگیر کنند.»
بهروز کریمی، هنرمند سرگرمی‌های نمایشی ایران (شعبده‌بازی) با حضور در ایسنا از راه‌اندازی اولین جشنواره سراسری شعبده‌بازان در ایران خبر داد.
او همچنین با اجرای چندین نمونه تردستی و پیش‌گویی، خبرنگاران را به چالش کشید و البته پس از آن راز برخی از تردستی‌هایش را فاش کرد. از نگاه او حُقه‌ای در اجراهایش در کار نیست و شعبده‌بازان هم یک انسان معمولی‌اند و مخاطب می‌تواند به راز این تردستی‌ها پی ببرد. کریمی شعاری با این مضمون دارد که «باید بدانید تا بتوانید»؛ ریشه این جمله در بکارگیری علم فیزیک، شیمی، ریاضی و روانشناسی در هنر شعبده بازی است.
برنامه‌ها و شعبده‌هایش یادآور خاطرات مشترک یک نسل است؛ خاطراتی که در اواخر دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ در قاب تلویزیون ایران متولد شد. برنامه‌هایی چون «هوشیار و بیدار»، «دیدنی‌ها» و «جدی نگیرید» که هرکدام از جمله پرمخاطب‌های تلویزیون در زمان خودشان بودند و کریمی در این برنامه‌ها به اجرای برنامه و شعبده‌بازی می‌پرداخت.
بهروز کریمی می‌گوید: من از انجمن شعبده‌بازان آمریکا و شعبده‌بازان دنیا گواهی دارم. همچنین عضو انجمن کشورهای دیگر مانند انگلیس، فرانسه و ایران هستم. من تنها کسی در ایران هستم که مدرک سرگرمی نمایشی را از آمریکا دارد.
او دوم فروردین ماه سال ۱۳۳۴ در شهر آبادان به دنیا آمد و شعبده‌بازی را در کودکی و به صورت خودآموخته و غریزی فراگرفت. کریمی را پدر شعبده‌بازی ایران نیز می‌نامند. او عضو انجمن شعبده‌بازان بین‌المللی، مدیرمسئول کانون سرگرمی‌های نمایشی ایران، مشاور مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان البرز در امور سرگرمی‌های نمایشی و مؤسس مؤسسه هنری «پریستو» است.
شعبده بازی فن است یا علم؟
کریمی درباره‌ی اینکه آیا شعبده بازی فن است یا علم؟ می‌گوید: ما تصمیم گرفتیم از کلمه شعبده استفاده نکنیم و اسمش را سرگرمی نمایشی بگذاریم. فیزیک یکی از شاخه‌های شعبده بازی است و شعبده هم هنر و هم علم است. علم است زیرا از فیزیک، شیمی، ریاضی و روانشناسی استفاده می‌کند. اما همه زیر مجموعه ریاضی هستند. باید دید مردم چرا می‌خواهند شعبده را یاد بگیرند؟ برای هنر، اجرا یا سوءاستفاده؟ ما در انجمن قسم خوردیم که یک سری کارها را آموزش ندهیم و جایز نیست به افراد معمولی این حرفه را یاد دهیم البته اگر بخواهیم این کار را بکنیم باید در مکان مجوزداری انجام شود.
بهروز کریمی در همین زمینه می‌گوید: ریشه کلمه شعبده بازی هم عربی و هم فارسی است. جایگاه این هنر در دنیا خیلی وسیع، پیشرفته، خوب و جاافتاده است. هر وقت کسی بخواهد خستگی‌اش در برود بهتر است شعبده بازی ببیند. مردم خسته‌اند و دوست دارند یک شعبده را ببینند و پیش‌بینی کنند. وقتی یک نفر برایشان شعبده بازی می‌کند می‌خواهند حدس بزنند و بعد از فهمیدن راز می‌خواهند این شعبده‌ها را اجرا کنند که اشتباه است. شعبده‌بازی مانند تمام علوم و فنون پیشرفت می‌کند و برای این کار در کشور آمریکا، روزنامه، هفته‌نامه و مجله وجود دارد. یک سری نشریات هم فقط برای شعبده‌باز است که وقتی می‌خوانند باید نابودشان کنند یا جایی بگذارند که کسی دسترسی نداشته باشند. در دنیای شعبده امروز، شاید لحظه به لحظه کار جدید به بازار بیاید و این کار در فضای مجازی، کتاب و سی دی آموزش داده می‌شود.
من از دوره نوجوانی عشقم این بود تا شعبده یاد بگیرم و به جوانان علاقمند آموزش بدهم. من در حال حاضر هم آموزش می‌دهم چون با خود عهد بستم … به زودی نیز می‌خواهم یک روز در ماه را در نظر بگیرم و در محل انجمن به علاقه‌مندان به‌طور رایگان آموزش دهم.
کریمی در پاسخ به اینکه در حال حاضر چه تعداد شعبده باز در ایران فعالیت می‌کنند؟ توضیح می‌دهد: تعداد شعبده‌بازان ایرانی قابل توجه است؛ بین ۸۰۰ نفر که بیش از ۲۰۰ نفر بطور جدی کار می‌کنند. در هر روستایی بروید یک شعبده‌باز حضور دارد، اما قدیم اسمش را بلد نبودند. خودم بالغ بر ۴ هزار نفر را در این حوزه آموزش دادم که برخی می‌آمدند ببینند در این حرفه چه خبر است. هنرجوهای خیلی خوبی داشتم برای مثال سالار عقیلی که ماهرانه شعبده بازی می‌کند و بعد به حوزه موسیقی رفت. همچنین با داریوش فرضیایی شاخه طنز و تقلید صدا را کار می‌کردیم و او را با آقای سعید توکل، محمد اوزی و صادق عبداللهی آشنا کردم … آن‌هایی که کارشان خیلی قوی بود به کشورهای دیگر مانند سوئد، نروژ، اسپانیا و کشورهای عربی رفتند. این افراد که حتی از من بزرگ‌تر هستند اما به من پدر می‌گویند.
تنها شعبده‌بازی در دنیا هستم که در رادیو شعبده‌بازی می‌کنم
او به آثاری که در رادیو و تلویزیون به انجام آنها پرداخته است، اشاره می‌کند و می‌گوید: من تنها شعبده بازی در دنیا هستم که در رادیو شعبده بازی می‌کنم. در سریال «طبل تو خالی» که موفق بود و هر سال در ایام فجر پخش می‌کنند و همچنین در سریال «هوشیار و بیدار» حضور داشتم که صادق عبدااللهی و محمد اوزی آن را تدوین و کارگردانی کردند. من بازیگر نیستم اما تئاتر کار کردم و آن را دوست دارم اما در تلویزیون کار نکرده بودم البته گاهی بی‌هوا از من فیلم می‌گرفتند. در هوشیار و بیدار، علیرضا خمسه و محسن یوسفی ایفای نقش کردند و من هم در این اثر می‌خواستم شعبده را بشناسانم که یک سری موافق و یک سری مخالف من بودند. اما من می‌خواستم بگویم شعبده علم است و جادو نیست. من در بین دو این هنرمند لهجه هندی گرفتم و موفق شدم لهجه را طوری ادا کنم که صدا موفق تر از اجرا شود. هنوز بعد از سی و چند سال، می‌گویند شما هندی نیستید؟ هر چند من ۲۶ سال است که تلویزیون تماشا نکردم. هر جا بروید چارلی چاپلین را می‌شناسند؛ ایشان حرف نزد و صامت کار کرد. شعبده باز، نقاش، موسیقی‌دان، بازیگر و… بود و یک هنرمند واقعی. یک روز تلویزیون می‌دیدم و چند نفر درباره چاپلین حرف می‌زدند که یکی گفت چاپلین یک سری اشتباهات داشت. همان موقع تلویزیون را گرفتم و بیرون پرت کردم و دیگر آن را ندیدم. مهم این است که به یک کار علاقه داشته باشی و اگر نداشته باشی فراموش می‌شود.
رازهای سوپر استار شعبده‌بازی ایران
«شعبده‌بازان انسان‌های ماورایی نیستند، بلکه آنها افرادی‌اند که می‌دانند چگونه با به‌کارگیری علم فیزیک، شیمی، ریاضی و روانشناسی، ذهن مخاطب خود را کنترل و آنها را غافلگیر کنند.»
بهروز کریمی، هنرمند سرگرمی‌های نمایشی ایران (شعبده‌بازی) با حضور در ایسنا از راه‌اندازی اولین جشنواره سراسری شعبده‌بازان در ایران خبر داد.
او همچنین با اجرای چندین نمونه تردستی و پیش‌گویی، خبرنگاران را به چالش کشید و البته پس از آن راز برخی از تردستی‌هایش را فاش کرد. از نگاه او حُقه‌ای در اجراهایش در کار نیست و شعبده‌بازان هم یک انسان معمولی‌اند و مخاطب می‌تواند به راز این تردستی‌ها پی ببرد. کریمی شعاری با این مضمون دارد که «باید بدانید تا بتوانید»؛ ریشه این جمله در بکارگیری علم فیزیک، شیمی، ریاضی و روانشناسی در هنر شعبده بازی است.
برنامه‌ها و شعبده‌هایش یادآور خاطرات مشترک یک نسل است؛ خاطراتی که در اواخر دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ در قاب تلویزیون ایران متولد شد. برنامه‌هایی چون «هوشیار و بیدار»، «دیدنی‌ها» و «جدی نگیرید» که هرکدام از جمله پرمخاطب‌های تلویزیون در زمان خودشان بودند و کریمی در این برنامه‌ها به اجرای برنامه و شعبده‌بازی می‌پرداخت.
بهروز کریمی می‌گوید: من از انجمن شعبده‌بازان آمریکا و شعبده‌بازان دنیا گواهی دارم. همچنین عضو انجمن کشورهای دیگر مانند انگلیس، فرانسه و ایران هستم. من تنها کسی در ایران هستم که مدرک سرگرمی نمایشی را از آمریکا دارد.
او دوم فروردین ماه سال ۱۳۳۴ در شهر آبادان به دنیا آمد و شعبده‌بازی را در کودکی و به صورت خودآموخته و غریزی فراگرفت. کریمی را پدر شعبده‌بازی ایران نیز می‌نامند. او عضو انجمن شعبده‌بازان بین‌المللی، مدیرمسئول کانون سرگرمی‌های نمایشی ایران، مشاور مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان البرز در امور سرگرمی‌های نمایشی و مؤسس مؤسسه هنری «پریستو» است.
خاطرات شعبده بازی در دوران انقلاب
این شعبده باز سپس با بیان خاطراتی از کارش در دوران پس از انقلاب می‌گوید: بعد انقلاب از خارج به ایران آمده بودم و برنامه اجرا می‌کردم و تمام درآمد حاصل از فروش بلیط به حساب ۱۰۰ امام (ره) رفت. انقلابی کار می‌کردم و کارم نمایشی بود. باید در یک قسمت پرچم آمریکا را آتش می‌زدم. با اینکه فضای مجازی نبود اما در خارج از کشور مطلع شدند که این اتفاق افتاده است و تمام نشریات من از خارج کشور را قطع کردند و گفتند شما پرچم آتش می زنی. گفتیم نمایش است اما گفتند در نمایش به پرچم اهانت کرده‌اید و حق ندارید روی صحنه برای سرگرمی به کسی توهین کنید. اما فردی در امریکا بود که از نشریات کپی می‌گرفت و برای من می‌فرستاد. زمان حضور دکتر علی منتظری در مرکز هنرهای نمایشی اوج کار من بود. او کمک کرد مجوز کار بگیرم. من ۷ یا ۸ سال مسؤول بخش سرگرمی‌های نمایشی تئاتر فجر بودم. آقای ابوالقاسم خوشرو در معاونت هنری هم به من گفت چقدر هزینه می‌خواهی گفتم هیچی. من چندین سال در خدمت مرکز هنرهای نمایشی بودم و همکاری کردم زیرا شعبده بازی با هنر و نمایش نسبت داشت.
«تئاتر در حوزه نمایش شاخه‌های بسیاری دارد که یک شاخه آن شعبده‌بازی است. سرگرمی‌های نمایشی شاخه‌های زیادی دارد؛ شعبده بازی، آکروبات، ژانگولر، تقلید صدا، طنز و …؛ من تا به امروز تنها کسی در ایران هستم که با دهان بسته حرف می‌زنم البته قبل از من کاپرفیلد هم بلد بود. من نمایش عروسکی هم اجرا می‌کردم و یک بار هم به‌طور حضوری برای زنده یاد جمشید مشایخی اجرا کردم.
تعداد شعبده‌بازان ایران چند نفر است؟
کریمی در پاسخ به اینکه در حال حاضر چه تعداد شعبده باز در ایران فعالیت می‌کنند؟ توضیح می‌دهد: تعداد شعبده‌بازان ایرانی قابل توجه است؛ بین ۸۰۰ نفر که بیش از ۲۰۰ نفر بطور جدی کار می‌کنند. در هر روستایی بروید یک شعبده‌باز حضور دارد، اما قدیم اسمش را بلد نبودند. خودم بالغ بر ۴ هزار نفر را در این حوزه آموزش دادم که برخی می‌آمدند ببینند در این حرفه چه خبر است. هنرجوهای خیلی خوبی داشتم برای مثال سالار عقیلی که ماهرانه شعبده بازی می‌کند و بعد به حوزه موسیقی رفت. همچنین با داریوش فرضیایی شاخه طنز و تقلید صدا را کار می‌کردیم و او را با آقای سعید توکل، محمد اوزی و صادق عبداللهی آشنا کردم … آن‌هایی که کارشان خیلی قوی بود به کشورهای دیگر مانند سوئد، نروژ، اسپانیا و کشورهای عربی رفتند. این افراد که حتی از من بزرگ‌تر هستند اما به من پدر می‌گویند.
تنها شعبده‌بازی در دنیا هستم که در رادیو شعبده‌بازی می‌کنم
او به آثاری که در رادیو و تلویزیون به انجام آنها پرداخته است، اشاره می‌کند و می‌گوید: من تنها شعبده بازی در دنیا هستم که در رادیو شعبده بازی می‌کنم. در سریال «طبل تو خالی» که موفق بود و هر سال در ایام فجر پخش می‌کنند و همچنین در سریال «هوشیار و بیدار» حضور داشتم که صادق عبدااللهی و محمد اوزی آن را تدوین و کارگردانی کردند. من بازیگر نیستم اما تئاتر کار کردم و آن را دوست دارم اما در تلویزیون کار نکرده بودم البته گاهی بی‌هوا از من فیلم می‌گرفتند. در هوشیار و بیدار، علیرضا خمسه و محسن یوسفی ایفای نقش کردند و من هم در این اثر می‌خواستم شعبده را بشناسانم که یک سری موافق و یک سری مخالف من بودند. اما من می‌خواستم بگویم شعبده علم است و جادو نیست. من در بین دو این هنرمند لهجه هندی گرفتم و موفق شدم لهجه را طوری ادا کنم که صدا موفق تر از اجرا شود. هنوز بعد از سی و چند سال، می‌گویند شما هندی نیستید؟ هر چند من ۲۶ سال است که تلویزیون تماشا نکردم. هر جا بروید چارلی چاپلین را می‌شناسند؛ ایشان حرف نزد و صامت کار کرد. شعبده باز، نقاش، موسیقی‌دان، بازیگر و… بود و یک هنرمند واقعی. یک روز تلویزیون می‌دیدم و چند نفر درباره چاپلین حرف می‌زدند که یکی گفت چاپلین یک سری اشتباهات داشت. همان موقع تلویزیون را گرفتم و بیرون پرت کردم و دیگر آن را ندیدم. مهم این است که به یک کار علاقه داشته باشی و اگر نداشته باشی فراموش می‌شود.
شعبده‌بازی با کارهای ماورایی ارتباط دارد؟
کریمی در پاسخ به اینکه آیا شعبده بازی با کارهای ماورایی ارتباط دارد؟ توضیح می‌دهد: شعبده‌بازان یکسری انسان معمولی هستند که با علم فیزیک، شیمی، ریاضی، فن بیان و نمایش آشنایی دارند و نور و صدا دست به دست هم می‌دهند که کار زیبایی ایجاد شود. این کار ماورایی نیست.
«برخی می‌گویند شعبده باز بین‌المللی هستیم اما تا کرج هم نرفته‌اند. به نظرم شعبده باز تنها کار خود را خوب انجام دهد کافی است.»
«آموزش شعبده‌بازی به شکل حضوری مشکلی ایجاد نمی‌کند بلکه در فضای مجازی و نوشتار مشکل است زیرا نمی‌توانی بگویی این ابزار چگونه است؟ فردی در خارج از کشور با نگاه قاشق و جنگال را خم کرد و در روزنامه‌های کیهان، اطلاعات و جوانان تیتر شده بود که من گفتم این کار را انجام می‌دهم و میخ فولادی را در بینی خبرنگار کردم یا با نگاهم شیشه را ترک دادم!»
