مقاله:گواهینامه رانندگی و استفاده از اتومبیل خانواده/ یک نوجوان باید در چه سنی رانندگی را یاد بگیرد؟
کدخبر:۶۳۴۰۶
البرزگلستان/گواهینامه رانندگی و استفاده از اتومبیل خانواده یک نوجوان باید در چه سنی رانندگی را یاد بگیرد؟
یک نوجوان چه زمانی اجازه‌ی رانندگی دارد؟
• تعداد دفعاتی که فرزند من می‌تواند رانندگی کند چقدر است؟
مطرح کردن این‌گونه پرسش‌ها، نشان‌دهنده‌ی نگرانی‌هایی است که والدین در مورد فرزندان خود دارند. پاسخ دادن به این سوالات مشکل است زیرا هر نوجوانی مشکلات خاص خود را دارد و توانایی رانندگی در افراد مختلف نیز متفاوت است لذا باید در مورد هر شخص به طور خاص به این پرسش‌ها پاسخ گفت. برای پاسخگویی به این سوال که چه زمانی فرزندتان می‌تواند رانندگی کند، افزون بر عامل سن، باید موارد دیگری را نیز مدنظر قرار داد.
دو علت اصلی که باعث می‌شود والدین به فرزندان خود اجازه‌ی رانندگی ندهند عبارتند از ناپختگی و نداشتن احساس مسئولیت.
• دخترم هنوز مثل بچه‌ها رفتار می‌کند. چطور می‌توانم به او اجازه دهم رانندگی کند؟
• پسرم خیلی کم‌حوصله است. اگر هنگام رانندگی عصبانی شود، خدا می‌داند چه اتفاقی برای او خواهد افتاد.
• پسرم تکالیف مدرسه و سایر وظایفی را که بر عهده دارد انجام نمی‌دهد، چطور می‌توانم مطمئن باشم که او مقررات رانندگی را رعایت خواهد کرد؟
• چرا باید به دخترم اجازه‌ی رانندگی کردن بدهم؟ او در انجام کارهای خانه هیچ کمکی به من نمی‌کند و مجبورم برای انجام ساده‌ترین کارها مثل مرتب کردن لباس‌هایش یا نظافت آشپزخانه با او مشاجره کنم.
به طور کلی والدین می‌گویند که فرزند نوجوان آنها هنوز از نظر رفتاری بالغ نشده و مانند کودکان رفتار می‌کند.
در تعیین آمادگی برای رانندگی، عوامل دیگری غیر از سن نیز دخالت دارند. بلوغ و احساس مسئولیت، رفتارهایی نیستند که در سنی خاص (۱۶، ۱۸، ۲۱ یا…) ظاهر شوند. این رفتارها از طریق یادگیری و آموزش کسب می‌شوند. اگر فرزندتان متناسب با سن خود پختگی ندارد و احساس مسئولیت نمی‌کند، بدین معنی است که هنوز این رفتارها را به درستی نیاموخته است.
بلوغ
به طور کلی، بلوغ عبارت است از نشان دادن رفتارها و یا مهارت‌هایی که در هر سنی از افراد انتظار می‌رود. پختگی و بلوغ به پنج حوزه‌ی کلی قابل تقسیم است:
• فیزیکی: این حوزه به مهارت‌های فیزیکی و بدنی نوجوانان مربوط می‌شود. فردی ممکن است ۱۰ ساله باشد ولی مانند یک کودک ۷ ساله دوچرخه‌سواری کند، بنابراین او ممکن است در کلاس پنجم ابتدایی نیز مشکلاتی در نوشتن و نحوه‌ی به دست گرفتن قلم داشته باشد.
• تحصیلی: این حوزه به توسعه‌ی مهارت‌هایی مربوط است که برای تحصیلات کودک لازم است. یک دانش‌آموز کلاس پنجم ابتدایی ممکن است مانند یک دانش‌آموز کلاس سوم کتاب بخواند. فقدان بلوغ تحصیلی ممکن است به پایین بودن ضریب هوشی مربوط باشد.(مثل کودکانی که در یادگیری خیلی کند هستند)
• اجتماعی: این حوزه به توسعه‌ی مهارت‌هایی مربوط می‌شود که یک کودک برای برقراری ارتباط با سایرین بدان نیاز دارد. یک نوجوان ۱۵ ساله ممکن است از جنبه‌ی برخوردهای اجتماعی همچون یک کودک ۱۰ ساله باشد.
• روحی ـ روانی: این حوزه به واکنش‌های روحی ـ روانی فرد در برخورد با مشکلات ارتباط دارد. یک نوجوان ۱۳ ساله ممکن است هنوز بدخلقی کند، یک فرد ۱۲ ساله ممکن است هنوز برای خواسته‌هایش ناله کند و یک نوجوان ۱۳ ساله ممکن است هنوز در برخورد با مشکلات گریه کند. به طور کلی، واکنش‌های روحی ـ روانی این نوجوانان متناسب با سن آنها نبوده و همانند کودکان کم سن و سال است.
• رفتاری: این حوزه به عوامل رفتاری همچون احساس مسئولیت، وسعت توجه و تمرکز حواس مربوط می‌شود. یک نوجوان ۱۵ ساله ممکن است تکالیف درسی‌اش را صرفا بر اثر فشار خانواده انجام دهد.
یک نوجوان زمانی آمادگی رانندگی کردن دارد که به بلوغ روحی ـ روانی و رفتاری رسیده باشد.
مسئولیت
احساس مسئولیت بدین معنی است که شما کارهایی را انجام دهید که به شما واگذار شده و در برابر آنها موظفید، نه کارهایی که به آنها علاقه‌مند هستید. وظایف یک نوجوان ممکن است شامل تکالیف مدرسه، مرتب کردن وسایل شخصی، نظافت اتاق خواب، بازگشت به موقع به منزل و رفتارهای مشابه باشد.
کمک به نوجوانان برای تقویت رفتارهای شایسته
اگر رفتارها و واکنش‌های روحی ـ روانی فرزندتان به گونه‌ای است که نمی‌توانید به او اعتماد کرده و اجازه‌ی رانندگی کردن یا گرفتن گواهینامه‌ی رانندگی به او بدهید، باید کاری کنید که به برقراری اعتماد کمک کند. اگر فرزند شما در یکی از فعالیت‌های خود نوعی بلوغ و احساس مسئولیت نشان دهد، شما در سایر زمینه‌ها نیز به او اعتماد می‌کنید. به عنوان مثال فرض کنید که دو همسایه دارید. یکی از آنها به شدت از خانه‌ی خود مراقبت می‌کند، از گیاهان مراقبت می‌کند، وسایل خراب منزل را تعمیر می‌کند و فردی است مرتب و منظم. همسایه‌ی دیگر شما به ندرت به گیاهان رسیدگی می‌کند، به تعمیر وسایل خراب منزل نمی‌پردازد و حیاط منزلش پر از زباله است. شما نیز اتومبیلی دارید که ارزش زیادی برای شما دارد. این دو همسایه از شما تقاضا می‌کنند که اتومبیل خود را به آنها قرض بدهید. به کدام‌یک از آنها اعتماد خواهید کرد؟ با وجود آنکه هیچ‌یک از آنها پیشتر ماشین شما را قرض نگرفته‌اند، رفتار آنها در سایر حوزه‌های زندگی موجب می‌شود که به همسایه‌ی اول بیشتر اعتماد کنید. شما در بسیاری از مواقع می‌توانید به حوزه‌های مختلف فعالیت فرزندان خود توجه کنید تا اعتمادتان به آنها جلب شود و بتوانید در مورد قرض دادن اتومبیل خود به آنان تصمیم بگیرید.
انتظار خود را مشخص کنید
سعی کنید از کلی‌گویی بپرهیزید. جملاتی چون: «اگر در درس‌هایت پیشرفت کنی می‌توانی رانندگی کنی»، «اگر احساس مسئولیت بیشتری از خود نشان دهی، اجازه داری گواهینامه‌ی رانندگی بگیری» یا «اگر به اندازه‌ی سنی که داری رفتار کنی، اجازه می‌دهیم پشت فرمان بنشینی». تعریفی که دارید ممکن است با تعریف فرزندتان تفاوت داشته باشد، لذا منظور خود را به دقت برای او مشخص کنید و از کلی‌گویی بپرهیزید. اکنون به چند نمونه از مشکلات رفتاری و نحوه‌ی برخورد با آنها توجه کنید:
۱. ضعیف بودن در درس‌ها. یک نوجوان ممکن است به دلیل انجام ندادن تکالیف درسی و بی‌توجهی در کلاس، دچار افت تحصیلی شود. او دارای گواهینامه‌ی رانندگی است ولی شما احساس می‌کنید که هنوز صلاحیت رانندگی ندارد زیرا در برخورد با مشکلات درسی‌اش احساس مسئولیت نمی‌کند. شما ممکن است ارتباط خود را با مدرسه‌ی او بیشتر کنید تا رفتار و وضعیت درسی وی را تحت‌نظر داشته باشید و از طریق چنین نظارتی بتوانید بهبود تدریجی وضعیت درسی او را مشاهده کنید.
نمره‌ی ۲۰ می‌تواند شاخصی برای رفتار عالی فرزندتان در طول هفته باشد. به فرزندتان بگویید اگر نمره‌ی ۱۲ بیاورد یک روز در هفته می‌تواند از ماشین شما استفاده کند، اگر نمره‌ی ۱۵ بیاورد دو روز اجازه‌ی استفاده دارد و نمره‌ی بالاتر از ۱۷ به او اجازه‌ی استفاده از ماشین در سراسر تعطیلات آخر هفته را خواهد داد. شما با این روش به فرزند خود نشان می‌دهید که منظورتان از «بهبود درسی» چیست. حالا اگر او به ماشین نیاز داشته باشد به طور دقیق می‌داند که چه نمره‌ای باید به دست بیاورد.
۲. مشکلات مربوط به خلق‌وخو. نوجوانی مایل به اخذ گواهینامه‌ی رانندگی است ولی قادر به کنترل اعصاب خود نیست. او به هنگام مواجهه با مشکلات، بر هم خوردن برنامه‌ها و دست نیافتن به هدف‌ها، ناراحت و افسرده و عصبی می‌شود. این رفتار او باعث می‌شود که شما از خود سوال کنید اگر او به هنگام رانندگی دچار اضطراب شود چه اتفاقی روی خواهد داد؟ بنابراین برای اینکه به او اعتماد کنید و اجازه دهید تا گواهینامه‌ی رانندگی بگیرد، این رفتار او باید تغییر کند.
شما باید به دقت برای فرزندتان مشخص کنید که انتظار دارید چه رفتارهایی از او سر نزند، از جمله: «اغلب وقتی عصبانی می‌شوی داد و فریاد کرده و وسایل را پرتاب می‌کنی، در برابر دو هفته‌ای که این رفتار را مرتکب نشوی، روز جمعه نیم ساعت تمرین رانندگی خواهیم داشت. زمانی که توانستی ۶ ساعت تمرین رانندگی داشته باشی اجازه می‌دهم در امتحان گواهینامه شرکت کنی و اگر قبول شدی باید ۶ ساعت دیگر تمرین رانندگی کنی تا بتوانی در امتحان شهر شرکت کنی.» اگر فرزند شما موفق به دریافت گواهینامه‌ی رانندگی شد، بر اساس اصلاح هفتگی رفتارش، به او اجازه بدهید از ماشین شما استفاده کند.
۳. تنبلی در انجام کارهای خانه. نوجوانی وسایل خود را مرتب نمی‌کند یا فقط پس از چندین بار تذکر این کار را انجام می‌دهد. شما باید در برابر تغییر رفتارش، به او اجازه دهید تا از ماشین شما استفاده کند. مثلا به فرزند خود اجازه دهید مدت هشت ساعت در هفته از ماشین شما استفاده کند، مشروط بر اینکه از وسایل خود مراقبت کند، وسایل را سر جایش بگذارد و بعد از انجام کارهایش آنها را جمع کند و… جدولی برای رفتارهای او تشکیل دهید. هر بار که او کفش‌های خود را در جاکفشی قرار نمی‌دهد، پس از خوردن غذا در جمع کردن میز کمک نمی‌کند، اتاقش نامرتب است و یا رفتارهایی را که انتظار می‌رفت اصلاح کند ادامه می‌دهد، علامتی برای او در جدول بگذارید. در ازای هر علامت در هفته، پانزده دقیقه از ساعت رانندگی او کم کنید. اگر علامت‌ها به ۲۰ عدد در هفته رسید، او فقط اجازه خواهد داشت در هفته‌ی بعد به مدت سه ساعت از ماشین شما استفاده کند. شما می‌توانید از علاقه‌ی فرزندتان به گرفتن گواهینامه‌ی رانندگی و استفاده از ماشین برای تغییر مواردی که عنوان شد و یا دیگر رفتارهای نامناسب او همچنان کتک‌کاری با خواهر یا برادر، دیر بازگشتن به خانه، یا بی‌احترامی به دیگران استفاده کنید.
از علاقه‌ی فرزندتان به رانندگی، به عنوان یک مشوق یا انگیزه استفاده کنید
نوجوانان به طور معمول علاقه‌ی زیادی به رانندگی دارند، لذا والدین آنها باید از این علاقه برای تغییر رفتار آنها استفاده کنند. این جایزه به چهار بخش قابل تقسیم است. هر بخش باید دارای یک هدف بوده و به تغییر یک رفتار نیاز داشته باشد.
• اجازه‌ی شرکت در امتحان گواهینامه: قبل از تمرین رانندگی و یا شرکت در امتحان شهر، باید پذیرفته شدن در امتحان گواهینامه محرز شده باشد.
• تمرین رانندگی: من همیشه از این عامل به عنوان یک انگیزه استفاده می‌کنم. رفتار فرزندتان در طول هفته مشخص خواهد کرد که او چند ساعت می‌تواند به همراه پدر یا مادرش در آخر هفته به تمرین رانندگی بپردازد. هرچه همکاری او در طول هفته بیشتر باشد، مدت بیشتری می‌تواند تمرین رانندگی کند.
• امتحان شهر: زمانی که او رانندگی را آموخت و با نشان دادن احساس مسئولیت و بلوغ رفتاری، صلاحیت خود را برای رانندگی به اثبات رساند، می‌تواند در امتحان شهر شرکت کند. او پس از دریافت گواهینامه‌ی رانندگی اجازه دارد به تنهایی به این کار مبادرت ورزد.
• استفاده از اتومبیل: داشتن گواهینامه‌ی رانندگی نباید به مفهوم اجازه‌ی استفاده‌ی فرزندتان از اتومبیل شما تلقی شود. اجازه و میزان استفاده از ماشین خود را به رفتار فرزندتان ارتباط دهید. اگر او رفتاری مسئولانه از خود نشان داد اجازه دهید از اتومبیل شما استفاده کند.
• بیمه، بنزین و هزینه‌ی نگهداری اتومبیل: چنانچه فرزندتان نیز از اتومبیل شما استفاده کند، هزینه‌های یاد شده افزایش خواهد یافت. پرداختن یا نپرداختن بخشی از این هزینه‌ها، به میزان درآمد خانواده بستگی دارد. برخی از والدین معتقدند که وظیفه‌ی فرزندشان درس خواندن است لذا هزینه‌های مربوط به اتومبیل را باید خودشان پذیرا شوند. عده‌ای دیگر معتقدند که یک نوجوان باید درآمد مستقل داشته باشد. بعضی درآمد کافی ندارند لذا فرزند آنها نیز مجبور است کار کند تا مقداری از هزینه‌ی استفاده از اتومبیل را پرداخت کند. به نظر من نباید به فرزندتان اجازه دهید به صورت رایگان از اتومبیل شما استفاده کند. حتی اگر درآمد خوبی هم دارید این کار را نکنید. سعی کنید فرزندتان احساس کند که در برابر تغییر یک رفتار و زحمتی که انجام آن را پذیرفته است اجازه‌ی استفاده از اتومبیل را به دست آورده تا بدین صورت آن را محصول تلاش خود بداند.
نتیجه
دریافت گواهینامه‌ی رانندگی و راندن اتومبیل، انگیزه‌های بزرگی برای نوجوانان هستند که والدین می‌توانند برای تغییر رفتار فرزندانشان مورد استفاده قرار دهند. استفاده از اتومبیل و رانندگی کردن باید به رفتار نوجوانان مشروط شود نه به سن آنها. اگر احساس می‌کنید که فرزندتان احساس مسئولیت ندارد و بلوغ رفتاری او در حدی نیست که صلاحیت رانندگی داشته باشد سعی کنید انتظارات خود را برای تغییر رفتار او مشخص کنید و به همان اندازه که در رفتار او تغییر مشاهده می‌کنید، به طور محدود به او اجازه‌ی رانندگی بدهید. باید برای او به طور دقیق مشخص سازید که راه از بین بردن محدودیت استفاده از ماشین چیست تا او وظیفه‌ی خود را بداند و در این مورد تصمیم بگیرد.
نوشته شده توسط البرزگلستان در پنج شنبه, ۱۳ مرداد ۱۴۰۱ ساعت ۱۲:۲۰ ب.ظ
