مقاله:نقش زنان در مدیریت بحران‌ها/سیده طاهـره سیـدمومنـی
کدخبر:۵۵۹۱۷
البرز گلستان/بحران‌ها پدیده‌هایی رایج در جوامع انسانی است که ریشه‌های مختلفی شامل علل و عوامل طبیعی (سیل، زلزله، آتشفشان و…) و انسانی (بیماری‌ها و موارد مشابه) دارند. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های شرایط بحرانی، خروج جامعه از مسیر طبیعی در اثر تکانه‌ی ایجاد شده و تبعات ناشی از آن است و سازوکار مواجهه با آن، حداقل‌سازی تلفات و خسارات انسانی و اقتصادی و تلاش برای مدیریت شرایط به منظور بازگشت سریع‌تر به شرایط قبل از بحران است.
خانواده به عنوان سنگ بنای اجتماع، نقشی نهادی در مواجهه با بحران‌ها بر عهده دارد و در این میان، زنان به دلیل نقش محوری و چندبُعدی در خانواده و اجتماع، حائز جایگاه و مختصاتی ویژه در مدیریت مواجهه با بحران و تبعات آن هستند. گرچه توجه به این نکته نیز ضروری است که ویژگی‌های زنان، می‌تواند آسیب‌پذیری آنان در شرایط بحرانی را بیش از مردان سازد، با این حال نقش آنان در مدیریت بحران در لایه‌های مختلف اجتماع شامل خانواده، محیط کار و جوامع کوچک‌تر، بسیار پررنگ، موثر و غیرقابل انکار است.
در عین حال ایجاد بسترهای فرهنگی اجتماعی لازم به منظور شناساندن ظرفیت‌های زنان در مهار و مدیریت بحران‌ها از پیش‌نیازهای موفقیت در این زمینه است. ایجاد احساس قدرت و اعتمادبه‌نفس در زنان و شناسایی ظرفیت‌های آنان در این بخش و معرفی توانمندی‌ها و ظرفیت‌های ایشان به خود زنان و سایر احاد اجتماع، پیش‌شرطی اساسی در بهره‌مندی جامعه از این ظرفیت‌هاست.
همچنین، یکی از مهم‌ترین راهبردهای مدون شده در حوزه‌ی مدیریت بحران، آموزش زنان قبل از بروز بحران‌های مختلف و استفاده از توانمندی این قشر تاثیرگذار در مواقع اضطراری است. تجربه‌ی جوامع مختلف نشان داده است برخورداری از نیروی آموزش‌دیده و ماهر در مواجهه با شرایط بحرانی، سهم بسزائی در کنترل ابعاد بحران و مدیریت آن دارد و زنان به عنوان نیمی از جمعیت و ظرفیت اجتماعی در دسترس، در صورت برخورداری از آموزش‌های لازم می‌توانند با حضور به‌موقع و گسترده، سهم بسزائی در مدیریت بحران و حداقل‌سازی تبعات منفی آن در جوامع انسانی داشته باشند. یکی از مثال‌های مواجهه با بحران در سال‌های اخیر در جوامع جهانی، بروز همه‌گیری کرونا و خسارات سنگینی است که اکثر جوامع بابت این همه‌گیری متحمل شدند. پرهیز از اجتماعات، رعایت فاصله‌ی اجتماعی، انجام فعالیت‌های مختلف آموزشی و اقتصادی از راه دور و سایر پدیده‌های منحصربه‌فرد ناشی از بحران کرونا، موجب شد نقش زنان بار دیگر به عنوان یکی از عمده‌ترین نقش‌آفرینان حوزه‌ی مدیریت بحران مورد توجه جدی قرار گیرد. زنان شاغل با درک حساسیت‌ها و شرایط نوظهور، در اکثر موارد پایبندی بیشتری به الزامات همه‌گیری داشته و در عین حال با مدیریت خانواده و کودکان، بیشترین نقش را در جلوگیری از توقف فعالیت‌های مهم و حیاتی جامعه در شرایط بحرانی داشته‌اند. در این زمینه نقش عمده‌ی مادران در مدیریت برگزاری آموزش از راه دور فرزندان و اعمال کنترل‌های لازم برای حصول اطمینان از اثربخشی آموزش از راه دور، به شدت پررنگ و جدی است.
در سوی دیگر، دعوت از سایر اعضای خانواده به رعایت الزامات ناشی از همه‌گیری از ساده‌ترین مورد، شامل استفاده از ماسک تا الزامات دیگر مانند پرهیز از دید و بازدیدهای معمول و کنترل شرایط سلامتی اعضای خانواده نقشی کلیدی در کنترل همه‌گیری و مدیریت اثرات آن در سطح اجتماعی و تبعا ملی دارد. بر این اساس، مخاطب قرار دادن بانوان به عنوان بازیگران کلیدی حوزه‌ی مدیریت بحران، می‌تواند در ابعاد قابل‌توجهی سرنوشت برنامه‌های ارائه شده از سوی دستگاه‌های مسئول در این زمینه را تحت‌تاثیر قرار دهد.
نهایتا وجه دیگر حضور زنان در مدیریت بحران در سطح اجتماعی و ملی، قدردانی از آنان بابت اقدامات اثربخشی است که در زمان بروز بحران به منظور کنترل ابعاد و تبعات آن از سوی این قشر از جامعه انجام شده است. قدردانی از تلاش‌های ارزشمند و انسانی زنان در لایه‌های مختلف شامل خانواده، محیط کار، جامعه‌ی محلی و کشور می‌تواند زمینه‌ی مناسبی برای تشویق و افزایش گستره و اثربخشی حضور زنان در عرصه‌های مختلف اجتماعی از جمله موضوع مدیریت بحران را به دنبال داشته باشد. تجربه نشان داده است هرگاه زنان احساس کرده‌اند حضور آنان در عرصه‌‌ای موردنیاز جامعه بوده و در عین حال، ارزش تلاش‌های آنان درک شده است، انرژی لازم برای نقش‌آفرینی مفیدتر، گسترده‌تر و ارزشمندتر زنان در آن بخش و بخش‌های متناظر ایجاد شده و جامعه توانسته است از موهبت حضور گرم، دلسوزانه و انسانی آنان برخوردار شود.
سیده طاهـره سیـدمومنـی
/ انتهای خبر
نوشته شده توسط البرزگلستان در یکشنبه, ۲۵ مهر ۱۴۰۰ ساعت ۲:۳۴ ب.ظ
