کدخبر:۵۵۶۸۵
به بهانه برگزاری جشن مهرگان در سرکلاته کردکوی
مهرگان؛ فرصتی منحصربه‌فرد برای اقتصاد گردشگری سرکلاته کردکوی
سید مهدی جلیلی*
البرز گلستان/جشن مهرگان، برابر است با روز مهر در ماه مهر، یعنی ۱۶ مهر و گذشتگان ما از دستکم شش قرن پیش از میلاد همه‌ساله این جشن را برگزار می‌کردند. واژه جشن، تغییر یافته «یسن» است و یسن به معنای نیایش است. همه جشن‌های ایرانی، برخاسته از زندگی کشاورزی و دام‌داری اقوام کهن ایران بوده و در فصول مختلف و بنا به نوع معیشت، ایجاد شده و در واقع نیایش و شکرگزاری نیاکان ما به درگاه خداوند بوده است.
این جشن‌ها هم‌اکنون نیز به شکل‌های مختلف، با عناوینی چون «جشن برداشت» به‌طور رسمی در ایران اسلامی رواج دارد. برخی از جشن‌ها، اساسی تقویمی داشته است. چنانچه می‌دانیم، در تقویم کهن ایرانی، هر روز ماه، نامی ویژه خود دارد و در هر ماه، هنگامی که نام روز و ماه یکی می‌شده است، جشن آن ماه در نظر گرفته می‌شده است. مهرگان نیز در شمار این جشن‌هاست اما آنچه مهرگان را ویژه می‌کند، چند نکته است. نخست اینکه در نظر ایرانیان کهن، در واقع دو فصل بهار و زمستان وجود داشته که آغاز بهار با نوروز و آغاز زمستان با مهرگان بوده است. مهرگان، زمانی بوده است که کشاورزان که غالب مردم ایران را تشکیل می‌دادند محصول خود را برداشت کرده، و کشت و کار محصول جدید را به انجام رسانده و با ذخیره مایحتاج و نیز فروش مازاد محصول خود، دوره طولانی استراحت زمستانی را آغاز می‌کردند. در این روزها بازارها رونق داشته و هرخانواده نیاز سالانه خود را خرید می‌کرده است. مهرگان و نوروز، مهمترین جشن‌های ایرانیان و حتی برجسته‌تر از یلدا و سده و سایر جشن‌ها بوده و رسوم آن نیز شباهت بسیاری به یکدیگر دارند، آنچنان‌که اغلب نویسندگان قدیم، همچون جاحظ، مهرگان و نوروز را تحت یک عنوان ذکر کرده‌اند. یکی از دلایل اهمیت، مهرگان این است که در مقابل واژگان بسیاری که ایرانیان از اعراب وام گرفته‌اند، آنان نیز واژه مهرگان را به صورت معرب «مهرجان» به عنوان جشن و جشنواره به کار می‌برند، در فراخوان جشنواره‌های کشورهای عربی با ترکیب «مهرجان العالمی» به معنای جشنواره جهانی بسیار روبه‌رو می‌شویم.
امروزه، جشن مهرگان نه چون نوروز همگانی و نه چون سده محدود به یک شهر است، بلکه مهرگان جشنی است که نزد دانشمندان و نویسندگان و شاعران برجاست و آنان به برگزاری و گرامی‌داشتش اهتمام می‌ورزند.
چنانکه می‌دانیم و بر اساس منابع مختلف و شاهنامه فردوسی، «تمیشه»؛ «سرکلاته خرابشهر» فعلی، پایتخت فریدون بوده است و فریدون پس از قیام کاوه آهنگر و یاری مردمان بر ضحّاک ماردوش ستمگر پیروز می‌شود. این رویداد در روز مهرگان اتفاق افتاده است و نیز بر اساس منابع اساطیری و فرهنگ عامه منطقه سرکلاته، جشن این پیروزی و بر تخت نشستن فریدون در تمیشه و «پایتخت شدن تمیشه» در مهرگان رخ داده است.
این گزارش اساطیری و باور محلی، ظرفیت منحصر به فرد فرهنگی و گردشگری برای منطقه سرکلاته خرابشهر کردکوی فراهم می‌آورد. ظرفیت بالقوه‌ای که چنانچه در اقتصاد پاک گردشگری مورد توجه قرار گیرد، می‌تواند تحوّل‌آفرین باشد.
فرهنگ، نقش خود را به عنوان زمینه‌ساز اقتصاد، در توسعه می‌تواند در این موضوع به‌خوبی ایفا کند. با برنامه‌ریزی، تبلیغات و زمینه‌سازی مناسب و برگزاری باشکوه مهرگان، به عنوان جشنی آیینی و با اجزای فرهنگی و هنری آمیخته به رنگ و بوی دینی، می‌توان از مهرگان برای معرفی منطقه و جذب گردشگر بهره برد.
برگزاری این جشن با مشارکت کودکان و نوجوانان در ویژه برنامه‌های مربوط به آن و استقبال خوب علاقه‌مندان و خانواده‌ها در مهرگان امسال در مجموعه اقامتی بومگردی امامی روستای سرکلاته، گام اول این اقدام و نویدبخش توجه جدی به این فرصت منحصر به‌فرد در سال‌های آینده است.
* پژوهش‌گر و فعال فرهنگی
پانوشت:
اشاراتی از حکیم فردوسی در شاهنامه به تمیشه:
از آمل گذر سوی تمّیشه کرد
نشست اندر آن نامور بیشه کرد
و
سپه را ز دریا به هامون کشید
ز هامون سوی آفریدون کشید
چو آمد به نزدیک تمّیشه باز
نیا را به دیدار او بُد نیاز
/انهای خبر
